Darién Gap: cung đường tử thần nối liền 2 lục địa

Thời gian qua thế giới chứng kiến mức tăng trưởng của việc di cư chưa từng có đặc biệt là di cư bằng đường bộ ở Mỹ Latinh hay còn gọi là vượt biên giới. Đối với nhiều người đây đơn thuần chỉ là một việc bất hợp pháp vẫn diễn ra hằng ngày mà chưa có biện pháp nào có thể ngăn chặn tuyệt đối. Theo các chuyên gia của Ngân hàng Thế giới, tình trạng bất ổn kinh tế, biến động chính trị, bạo lực và biến đổi khí hậu đang khiến hàng chục triệu người phải rời quê hương. Đồng thời, việc dỡ bỏ các hạn chế biên giới do Covid-19 đã mở lại nhiều tuyến du lịch khắp châu Mỹ Latinh. Hầu hết những người di cư cuối cùng đều hướng đến biên giới phía nam Hoa Kỳ, nơi họ hy vọng được tị nạn. Nhưng hôm nay chúng ta sẽ không bàn về các chính sách mà cùng tìm hiểu vì sao trên hành trình đó họ phải vượt qua một khu vực được xem là khu rừng nguy hiểm nhất thế giới - Darién Gap.

Rất nhiều người đến từ vùng Caribe và Nam Mỹ trước tiên phải băng qua Darién Gap rộng 60 dặm, điểm dừng duy nhất trên Đường cao tốc Liên Mỹ trải dài không ngừng từ Alaska đến mũi phía nam của Argentina. Darién Gap là chướng ngại vật rất lớn trên một trong những tuyến đường di cư nguy hiểm nhất thế giới. Con đường xa xôi, không có đường bộ ở biên giới giữa Colombia và Panama bao gồm hơn 60 dặm rừng mưa rậm rạp, núi dốc và đầm lầy rộng lớn. Đây là con đường bộ duy nhất nối Trung và Nam Mỹ. Trong vài năm qua, nó đã trở thành điểm trung chuyển hàng đầu cho những người di cư tìm kiếm việc làm và sự an toàn ở Hoa Kỳ, khi chính quyền đã trấn áp các tuyến đường khác bằng đường hàng không và đường biển.

Darien là một kỳ quan sinh thái.

Ở đó không có đường sá, không có thị trấn lớn – ngoại trừ một số hoạt động khai thác và chặt phá rừng trái phép. Darien là rừng rậm, đầm lầy và rừng nhiệt đới. Đây là ngôi nhà của hàng trăm loài chim, côn trùng, động vật và bò sát, bao gồm báo đốm, lợn rừng, dơi hút máu, ếch phi tiêu độc và rắn lục. Các cộng đồng bản địa ở đó bao gồm Tule, Embera và Wounaan.

Mọi con đường đều kết thúc ở đó

Darien là đoạn duy nhất của Đường cao tốc Liên Mỹ từ Alaska đến Argentina chưa bao giờ được hoàn thành. Đường cao tốc kết thúc ở làng Yaviza của Panama và bắt đầu khoảng 5o dặm sau đó ở phía tây bắc Colombia. Hầu hết phương tiện di chuyển là đi bộ hoặc ca nô. Một số tâm hồn dũng cảm đã cố gắng vượt biển bằng ô tô với nhiều kết quả khác nhau: Cách biên giới Colombia vài dặm là phần vỏ mục nát của một chiếc Chevrolet Corvair đã cố gắng vượt biển từ nhiều thập kỷ trước.Tuy nhiên, những người di cư phải đối mặt với nhiều thách thức trên hành trình đất liền bao gồm địa hình nguy hiểm, nguy cơ mắc bệnh tật và bạo lực dưới bàn tay của các nhóm tội phạm. Khi số lượng người di cư tăng lên — với hơn nửa triệu người thực hiện chuyến đi vào năm 2023 — thì tác động đến các cộng đồng bản địa nơi họ thường đi qua cũng tăng theo. Các tổ chức viện trợ quốc tế đã tìm cách quản lý cuộc khủng hoảng bằng cách thiết lập nhà ở tạm thời và cung cấp các dịch vụ cơ bản cho những người đến Panama, ngay cả khi chính phủ Panama công bố các biện pháp mới nhằm trấn áp người di cư và người xin tị nạn vào nước này. 

Đây là hành lang buôn lậu ma túy hàng đầu

Cảnh sát biên giới Panama cho biết họ thường xuyên chặn vũ khí và cocaine được vận chuyển bằng đường bộ hoặc trên những chiếc thuyền nhỏ trên đường về phía bắc. Họ cũng đã chặn những “ngựa ma túy” – những con ngựa không người cưỡi chất đầy những túi cocaine, đi theo con đường quen thuộc xuyên qua khu rừng tới điểm trả khách. Cảnh sát nói đùa rằng họ đã cố gắng thẩm vấn những con ngựa nhưng không gặp nhiều may mắn.

Những người di cư đến từ tận châu Á xa xôi

Những người băng qua Darién Gap để tìm kiếm cơ hội bảo vệ và sinh kế đến từ Châu Phi và Châu Á. Từ tháng 1 đến tháng 4 năm 2023, người Venezuela chiếm số lượng người di cư cao nhất, tiếp theo là người Haiti và người Ecuador. Khoảng 8% người di cư có nguồn gốc từ các nước châu Á, bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Nepal và Sri Lanka, và 6% từ các nước châu Phi, bao gồm Angola, Cameroon, Ethiopia, Nigeria, Somalia và Sudan. Hàng năm, số người vượt qua Darién Gap đều phá kỷ lục của năm trước. Năm 2021 là 133.000; năm 2022 là 248.000; năm nay, 500.000 người di cư đã thực hiện hành trình này, bao gồm cả trẻ em, phụ nữ mang thai và người già. Bất chấp sự dễ bị tổn thương và những nguy hiểm khi vượt biển, họ không nhận được sự bảo vệ hay trợ giúp nào.

Ngày càng có nhiều trẻ em di chuyển, đôi khi không có người đi cùng

Hiện nay, cứ năm người di cư thì có một trẻ em đi qua rừng Darién. Họ là nhóm phát triển nhanh nhất trong số những người phải rời bỏ quê hương trước mối đe dọa bạo lực hoặc di cư để tìm kiếm cơ hội tốt hơn. Số lượng trẻ em không có người đi cùng hoặc bị tách biệt cũng ngày càng tăng. UNICEF ước tính có khoảng 300 trẻ em không có người đi cùng đã đến Panama trong hai tháng đầu năm nay. Đó là trung bình có năm đứa trẻ đến một mình mỗi ngày. Khi đến đây, trẻ em cần các biện pháp can thiệp để sinh tồn, chẳng hạn như chăm sóc y tế, tiếp cận với nước sạch, vật tư vệ sinh và hỗ trợ tâm lý, đặc biệt đối với những người từng bị bạo lực hoặc đi du lịch một mình.

Số lượng lớn người đến ảnh hưởng đến cộng đồng địa phương

Tại tỉnh nghèo nhất Panama là Darién, số lượng lớn người di cư đang ảnh hưởng đến cộng đồng địa phương. Bajo Chiquito, một cộng đồng Emberá Wounaán bản địa gồm hơn 300 người, tiếp nhận hơn 1.000 người di cư quá cảnh mỗi ngày. Các cộng đồng ở vùng sâu vùng xa có lịch sử tồn tại nhiều khoảng cách trong khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục, nước và bảo vệ. Sự di cư gia tăng đánh dấu sự chuyển đổi từ sinh kế truyền thống sang nền kinh tế tập trung vào các dịch vụ dành cho người dân di chuyển, trong đó trẻ em thường tham gia vào các hoạt động tạo thu nhập. Kết quả là, cộng đồng đang chứng kiến ​​tỷ lệ đi học giảm, lao động trẻ em tăng và mất không gian giải trí, vì những người di cư hiện sử dụng những không gian này để dựng lều của họ.