Phân tích truyện ngắn “The Monkey's Paw” - W.W. Jacobs

Văn học phương Tây tự hào có vô số tác phẩm kinh điển được giảng dạy rộng rãi trong các trường trung học phổ thông ở Mỹ. Mỗi tuần, chúng ta sẽ cùng nhau đắm chìm vào thế giới của những truyện ngắn kinh điển. Ở số trước, chúng ta đã đọc cả bản tiếng Anh lẫn tiếng Việt để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp ngôn ngữ của tác phẩm. Trong số này, chúng ta sẽ đi sâu vào phân tích ý nghĩa ẩn chứa bên trong.

__________________________

Câu chuyện của tuần này là "The Monkey’s Paw" hay "Bàn tay khỉ" của tác giả W.W. Jacobs.

Tác giả và tác phẩm

William Wymark Jacobs (1863–1943), thường được biết đến với tên W. W. Jacobs, là một nhà văn người Anh nổi tiếng với khả năng pha trộn một cách độc đáo giữa chất hài hước bình dân và chất kinh dị rùng rợn. Ông bắt đầu sự nghiệp viết lách của mình với những câu chuyện nhẹ nhàng, vui vẻ về cuộc sống của thủy thủ và cư dân vùng bến cảng Thames, phản ánh kinh nghiệm làm việc của chính ông tại Cục Bưu điện. Tuy nhiên, di sản lớn nhất mà Jacobs để lại cho văn học thế giới lại chính là những tác phẩm kinh dị ngắn, mà trong đó, "The Monkey's Paw" (1902) là kiệt tác tiêu biểu nhất. Đặc trưng trong phong cách kinh dị của Jacobs là việc ông đặt các yếu tố siêu nhiên, rùng rợn vào bối cảnh gia đình thân thuộc, ấm cúng của tầng lớp trung lưu, khiến nỗi sợ hãi trở nên gần gũi và hiệu quả hơn. Jacobs đã sử dụng sự tương phản này để làm nổi bật sự mong manh của cuộc sống thường nhật trước các thế lực định mệnh và ma quỷ.

"The Monkey's Paw" được xuất bản lần đầu vào năm 1902, thời kỳ đầu của thế kỷ 20 ở Anh Quốc, một giai đoạn mà xã hội đang trải qua những thay đổi lớn về kinh tế và tư tưởng. Mặc dù bối cảnh của câu chuyện là một ngôi nhà nhỏ, ấm cúng thuộc tầng lớp trung lưu Anh, tác phẩm lại mang đậm ảnh hưởng từ chủ nghĩa huyền bí (Occultism) và sự quan tâm của phương Tây đối với văn hóa phương Đông. Chiếc chân khỉ, một vật phẩm ma thuật được mang về từ Ấn Độ thuộc địa, đóng vai trò là cầu nối giữa thế giới hiện thực và siêu nhiên. Việc sử dụng bối cảnh này giúp Jacobs gửi gắm một thông điệp mạnh mẽ về hậu quả của lòng tham và sự can thiệp vào định mệnh. Truyện ngắn cũng phản ánh sự lo lắng ngầm của xã hội đương thời về những thế lực nằm ngoài tầm kiểm soát của con người, đồng thời cảnh báo về sự nguy hiểm khi các giá trị truyền thống bị thách thức bởi sự tò mò và khao khát vật chất.

Tóm tắt cốt truyện

Câu chuyện bắt đầu trong ngôi nhà của gia đình White gồm hai vợ chồng ông bà White và anh con trai tên Herbert. Thượng sĩ Morris, người giúp việc cũ cho gia đình, đã có cuộc đến thăm nhà. Cả bốn người ngồi nói chuyện. Ông White đã gợi cho Morris kể về bàn tay khỉ. Thượng sĩ rút trong túi ra một bàn tay khỉ đã khô, nói rằng nó đã được một đạo sĩ yểm bùa khiến cho tất cả người sở hữu có thể có được ba điều ước. Morris chỉ biết điều ước cuối cùng của chủ nhân ban đầu là được chết và không tiết lộ điều ước của chính anh. Sau đó Morris quăng bàn tay khỉ vào lò sưởi. Ông White nhanh tay chộp lại, dù Morris khuyên ông hãy hủy nó đi. Sau khi Morris ra về, cả gia đình cùng vây quanh bàn tay khỉ. Bà White hỏi hai cha con muốn ước gì và Herbert đã gợi cho cha ước có hai trăm bảng. Ước xong, bàn tay khỉ bỗng nhiên cử động.

Sáng hôm sau, không có gì xảy ra. Herbert đi làm. Chiều hôm đó, người đại diện của hãng Meggins và Maw đến gặp ông bà White, báo tin Herbert đã chết vì rơi vào máy trộn bột giấy. Để đền bù, họ sẽ trao cho hai ông bà White một khoản tiền hai trăm bảng. Bà White đau đớn khóc ngất, còn ông White thì tối sầm mặt.

Mười ngày sau khi Herbert chết, bà White nhớ đến bàn tay khỉ, bảo ông White hãy ước cho Herbert sống lại. Ông White từ chối, nhưng rồi đành phải làm theo ý vợ. Ngay sau đó, có tiếng đập cửa dưới nhà. Bà White định ra mở cửa nhưng ông White cố sức ngăn cản. Tuyệt vọng vì sợ hãi, ông White sử dụng điều ước cuối cùng là để cho Herbert ra đi mãi mãi. Câu chuyện kết thúc với tiếng gõ cửa ngưng bặt. Khi bà White mở cửa thì không thấy ai cả.

Chủ đề tác phẩm

Dòng chảy cốt truyện của "The Monkey's Paw" được dệt nên từ hai sợi chỉ định mệnh: sức mạnh tuyệt đối của số phận và bản chất cay nghiệt của những điều ước. Trước hết, W. W. Jacobs thiết lập một tiền đề nghiệt ngã rằng cuộc đời con người bị ràng buộc bởi một định mệnh không thể lay chuyển. Bất kỳ nỗ lực nào nhằm can thiệp vào trật tự tự nhiên đều trở thành hành động chuốc lấy bi kịch. Thông điệp được củng cố bằng lời khẳng định trực tiếp từ tác giả: "Ông muốn cho thấy rằng định mệnh chi phối cuộc đời con người, và những ai can thiệp vào nó đều phải gánh lấy nỗi buồn đau." Thật vậy, bi kịch của ông White là minh chứng hùng hồn nhất. Sau khi mất con vì điều ước đầu tiên, sự tuyệt vọng đã thôi thúc ông dùng điều ước thứ hai để thách thức cái chết, nhưng cuối cùng, chính nỗi kinh hoàng đã buộc ông phải dùng điều ước cuối cùng để trả mọi thứ về đúng quỹ đạo ban đầu, chấp nhận sự an nghỉ vĩnh viễn của con trai.

Song hành với chủ đề định mệnh là lời cảnh tỉnh sâu sắc về lòng tham và sự thiếu thận trọng trong ước vọng. Câu chuyện đóng vai trò như một hồi chuông cảnh báo rằng con người thường khao khát những thứ không thực sự cần thiết, thiếu khả năng lường trước được cái giá phải trả, và việc đạt được những điều đó sẽ đẩy họ vào bất hạnh. Chi tiết chiếc chân khỉ được mang về từ Ấn Độ là một biểu tượng nặng ký, gợi nhắc đến luật Nghiệp báo và sự cần thiết của một cuộc sống tiết chế. Nó ngầm ý rằng, thay vì vọng tưởng vào ma thuật để xoay chuyển số mệnh, con người nên tập trung vào việc tuân thủ luật nhân quả và tìm thấy sự bình yên trong tinh thần biết đủ.